Grote kans dat u een regenbui vervloekt wanneer u er als een verzopen kat middenin zit. Maar wist u dat 2022 Nederlands droogste jaar van de afgelopen eeuw was? Koesteren dus, die regen. Zo doet u dat in uw eigen woonomgeving, op een mooie manier.
Tekst: Joline van den Oever. Publicatie: Volkskrant Magazine, 20 mei 2023.
Regenbuien zijn in tijden van droogte meer dan welkom, maar niet elke dichtbebouwde stad heeft de capaciteit om overtollig regenwater op te vangen. Op de Rotterdamse DakAkker, een openluchtboerderij van 1.000 m2 boven op kantoorgebouw het Schieblock, is een ‘Slimdak’ geïnstalleerd. Het waterbergende dak is voorzien van een zogeheten ‘smartflowcontrol’-systeem dat wordt aangestuurd door het weerbericht. In aanloop naar een grote bui kan het reservoir in 24 uur gecontroleerd worden geleegd in het riool om weer ruimte te maken voor een nieuwe partij water, zodat niet alles plotsklaps het riool doet overstromen.
Tegeltuinen zonder groen
Het slimme dak dat in 2018 als proefopstelling in werking is gebracht – inmiddels telt Nederland zo’n vijftig stuks – dient voornamelijk als inspirerend voorbeeld voor projectontwikkelaars en beleidsmakers. Maar hoe pakt u dat zelf aan, op kleine schaal? Dat het opvangen van regenwater in eigen bodem niet bij iedere Nederlander hoog op de agenda staat, wordt pijnlijk duidelijk op het Instagramaccount @onderhoudsarmoe. Op satirische wijze deelt het account de ene na de andere troosteloos betegelde voor- of achtertuin. Zelf noemen ze het spottend een ‘bloemlezing over de ontgroening van Nederland’. De online fotogalerij toont een deprimerende aanblik van tegeltuinen zonder groen, maar soms wel met een beetje spirituele inborst, in de vorm van een stenen boeddhabeeld. En vooruit: af en toe ook een tapijtje nepgras.
Dat kan natuurlijk anders. Voor wie niet van plan is zijn gehele tuin te betegelen maar wel een stabiele ondergrond zoekt om bijvoorbeeld een auto op te parkeren én water te bergen, kan de klimaatadaptieve ‘Rain(a)Way’-tegel van Fien Dekker een uitkomst zijn. Dekker liep tijdens haar studie aan de Design Academy stage in Namibië, waar ze merkte hoe men – in tegenstelling tot thuisland Nederland – juist uitkijkt naar een regenbui. Als afstudeerproject besloot ze het belang van regenwater uit te drukken in een esthetische stoeptegel waar groen doorheen kan groeien en regenwater door de openingen zijn weg naar de bodem vindt. Het ontwerp van haar golvende ‘Flood Bold’-tegel leverde een Red Dot Design Award op.
Inmiddels werkt Dekker met haar in Eindhoven gevestigde bedrijven Rain(a)Way en Park Positive aan het stimuleren van ‘groen parkeren’ in stedelijke gebieden, waarbij niet alleen duurzame bestrating wordt gelegd in de vorm van grafische tegels van cementloos beton (met een lage CO2-uitstoot), maar ook wordt gekeken naar wat daaronder gebeurt. Met een speciaal graszaadmengsel en funderingssubstraat wordt gezorgd voor goede doorworteling en gras dat echt groen blijft. De regendruppel infiltreert zo direct waar hij valt en hoeft niet naar het riool te worden afgevoerd.
Ook het Rotterdamse Studio Wae bedacht een klimaatadaptieve tegel. Aan de collectie geometrische ‘Cityscapes’-tegels werd de waterdoorlatende ‘Bio Wae’-tegel toegevoegd: gemaakt van gebruikte wijnkurken uit de horeca. De kurktegel sluit naadloos aan op het Escher-achtige patroon van de overige circulaire tegels, die voor 76 procent bestaan uit reststoffen uit slooppanden en oude bestrating.
In de hoogte denken
Wie, zoals zoveel stedelingen, niet gezegend is met een lapje grond, kan ook in de hoogte denken, zoals ontwerper Shaakira Jassat, die net als Dekker haar inspiratie vond in het Afrikaanse continent. De lange periode van droogte tussen 2015 en 2018 in haar thuisland Zuid-Afrika vormde de aanleiding voor haar ‘Aquatecture Water Harvesting System’-wandpanelen. De verticale roestvrijstalen panelen zijn voorzien van speelse perforaties die hemelwater af- en opvangen voor later gebruik. Bijvoorbeeld om teruggepompt te worden in het zogeheten ‘grijswatersysteem’ van een gebouw, waarmee het toilet kan worden doorgespoeld. Met de panelen zou je een hele façade kunnen vullen, zoals werd getoond op ‘The Exploded View Beyond Building’ tijdens de Dutch Design Week van 2021.
En niet te vergeten: de goede oude regenton. De druppelvormige ‘Pure Raindrop’, van ontwerper Bas van der Veer voor Nederlands tuinmerk Elho, beweegt zo langzamerhand naar de status van klassieker. Met zijn druppelvorm en geïntegreerde gieter is het dan ook een van de mooiere modellen in regentonnenland. De grote reservoirs zijn niet altijd even knap. Maar wie niet knap is, kan wel slim zijn: zo is de vierkante ‘Rainblock’-regenton eenvoudig te stapelen en uit te bouwen tot schutting. Een blok meet 90 bij 90 bij 25 centimeter en kan 165 liter water kwijt. Dat is voor een schutting van 180 bij 180 dus al 660 liter regenwater.
Het opvangen van regenwater kan grote doelen dienen zoals het voorkomen van een te hoge druk op het riool, maar kan naast het bewateren van eigen bodem en planten ook kleine gelukjes opleveren. Kijkt u maar eens naar de charmante ‘Raintap’ van ontwerper Floris Schoonderbeek: dankzij het geïntegreerde kraantje en de wasbak in de regenton kunt u in de buitenlucht de aarde van vers geplukte groenten of fruit of van uw groene vingers af wassen. Ook dat is het koesteren van regen, want wie het kleine niet eert, is de regenbui niet weerd.
